16. КООПЕРАТИВТІ КІМ АША АЛАДЫ
Кооперативті кім аша алады: ең аз дегенде екі жеке тұлға, екі заңды тұлға немесе бір жеке тұлға мен бір заңды тұлға. 18 жасқа толған азаматтар жеке тұлға бола алады.
Жарна түрінде не енгізуге болады, заңда екі нәрседен басқа кез келген нәрсені енгізуге болады делінген: жеке мүліктік емес құқықтар және жеке мүліктік емес артықшылықтар. Мүліктік емес құқық – бұл бостандық, қозғалыс еркіндігі, жеке бас бостандығы, яғни сіз кооперативке өзіңізді құлдыққа сата алмайсыз. Егер сіз құлдыққа сатылғыңыз келсе, кооператив заң бойынша сізді жарна түрінде қабылдауға құқысыз. Бұған еңбек құқығы, жеке құқық, кез келген нәрсеге құқық та жатады.
Заңда тек осы шектеулер жазылған, қалғанының бәрін сіз жарна түрінде енгізе аласыз.
Егер ЖШС немесе АҚ алсақ, онда өз үлесіңізді ақша түрінде сала аласыз. Кооперативте еңбек ету есебінен үлес қоса аласыз. Жарнаның қандай түрін қабылдауға болатынын кім шешеді? Жарнашылар! Мысалы, мен әдемілігіммен кооперативтің жарнашысы бола аламын ба? Иә! Егер жарнашылар онымен келіскен жағдайда. Егер жарнашылар, біз оның әдемі көздерін күн сайын көргіміз келеді дейді. Ал мен «жарайды, онда менің жарнам 10% болады» деймін. Егер бәрі келіссе, мен жарнашы бола аламын. Жарнашылар бәрін шешеді. Менің әдемілігімді кім бағалайды? Жарнашылар! Бағалайтын компания жалдаудың қажеті жоқ, мұның бәрін жарнашылар жасайды. Олар менің жарнамның қаншаға бағаланатынын шешеді.
Яғни, сіз кез келген түрде жарнашы бола аласыз. Мүліктік емес құқықтар мен мүліктік емес артықшылықтардан басқа барлығы. Заң бойынша, жарнашылардың санына шектеу жоқ, яғни жарнашының ең аз саны – екі, ал ең көп саны - шектеусіз деп жазылған. Бір құпия айтайын, тіркелген кезде ЖСН үлкен мәнге ие, ол жеке тұлғаны анықтайды және БСН ретінде қолданылады.
Жарна түрінде не енгізуге болады, заңда екі нәрседен басқа кез келген нәрсені енгізуге болады делінген: жеке мүліктік емес құқықтар және жеке мүліктік емес артықшылықтар. Мүліктік емес құқық – бұл бостандық, қозғалыс еркіндігі, жеке бас бостандығы, яғни сіз кооперативке өзіңізді құлдыққа сата алмайсыз. Егер сіз құлдыққа сатылғыңыз келсе, кооператив заң бойынша сізді жарна түрінде қабылдауға құқысыз. Бұған еңбек құқығы, жеке құқық, кез келген нәрсеге құқық та жатады.
Заңда тек осы шектеулер жазылған, қалғанының бәрін сіз жарна түрінде енгізе аласыз.
Егер ЖШС немесе АҚ алсақ, онда өз үлесіңізді ақша түрінде сала аласыз. Кооперативте еңбек ету есебінен үлес қоса аласыз. Жарнаның қандай түрін қабылдауға болатынын кім шешеді? Жарнашылар! Мысалы, мен әдемілігіммен кооперативтің жарнашысы бола аламын ба? Иә! Егер жарнашылар онымен келіскен жағдайда. Егер жарнашылар, біз оның әдемі көздерін күн сайын көргіміз келеді дейді. Ал мен «жарайды, онда менің жарнам 10% болады» деймін. Егер бәрі келіссе, мен жарнашы бола аламын. Жарнашылар бәрін шешеді. Менің әдемілігімді кім бағалайды? Жарнашылар! Бағалайтын компания жалдаудың қажеті жоқ, мұның бәрін жарнашылар жасайды. Олар менің жарнамның қаншаға бағаланатынын шешеді.
Яғни, сіз кез келген түрде жарнашы бола аласыз. Мүліктік емес құқықтар мен мүліктік емес артықшылықтардан басқа барлығы. Заң бойынша, жарнашылардың санына шектеу жоқ, яғни жарнашының ең аз саны – екі, ал ең көп саны - шектеусіз деп жазылған. Бір құпия айтайын, тіркелген кезде ЖСН үлкен мәнге ие, ол жеке тұлғаны анықтайды және БСН ретінде қолданылады.
© 2025 "Қазақстан Республикасы Кооперативтерінің және экономикалық қауымдастықтарының басқа да нысандарының ұлттық қауымдастығы"
Tilda Publishing