Кооперативті басқару органдары

I. Кооперативтің жоғарғы басқару органы – жарнашылар жиналысы. Бұл органнан жоғарғы орган жоқ, өйткені олар:

• Жарғына
• Кооператив қызметінің шаралар жоспарын
• Жалақыны
• Кооператив бюджетін басқаруды бекітеді

Жарнашылар жиналысы кооперативтің ашылуынан бастап, оны жабу немесе кооперативтерге қатысатын пропорционалды үлестерді бөлу туралы шешімге дейін бәрін жасай алады немесе әр жарнашының кооперативке не кіре алатындығын шешеді. Кооператив пен ЖШС-ның арасындағы айырмашылығын атап өткім келеді, сіз бір тиын жұмсамай-ақ кооператив мүшесі бола аласыз, оның орнына өз қызметіңізді көрсете аласыз, кооперативте жиһаз жоқ делік, ал сізде бекер тұрған жиһаз бар, оны кооперативке әкеліп, мен кооперативке кіремін, бұл менің жарнам деп айта аласыз. Мұны тек жарнашылар шешеді. ЖШС-да біз бағалаушыларға тапсырыс береміз, олар белгілі бір жарнаның құнын бағалайды, ал кооперативте бағалаушы қажет емес, негізгі бағалаушы қашанда жарнашылардың жиналысы болып табылады. Бұл жоғарғы орган, ол бәрін шешеді.

II. Атқарушы орган – кооператив қызметін басқаратын кооператив төрағасы. Бірақ жарнашылардың құқықтарын қорғау үшін және ҚР «Тұтыну кооперативтері» туралы заңына сәйкес, кооперативтің үлгілік жарғысында көрсетілген Ұлттық Қауымдастықтың талаптарына сәйкес біз Кооператив төрағасының жеке-дара шешім қабылдамауын талап етеміз.

III. Онымен бірге қашанда Кооператив басқармасы болуы керек, оның төрағасы Кооператив төрағасы болып табылады, бірақ кооператив мүшесі және Кооператив басқармасының мүшесі ретінде ол жарнашылар жиналысы арасында Атқарушы шешімдер қабылдайды. Бұл атқарушы орган, оның құқықтары мен міндеттері Кооперативтің жарғысында өте айқын көрсетілген, оны жарнашылар жиналысы анықтайды және бекітеді.

IV. Ревизиялық комиссия. Кооперативте кооперативтің әрбір мүшесінің Кооператив төрағасынан, Кооператив басқармасынан кооператив бюджетін, кооперативтің қаржылық есептілігін кез келген уақытта сұратуға құқығы бар екенін түсіну өте маңызды. Кооперативтің жұмысын қиындатпау үшін біз Кооператив төрағасы жылына кемінде бір рет жарнашыларға есеп беруі керек деген шешім қабылдадық. Бірақ бұл жерде парасаттылық қағидаттарын басшылыққа алған маңызды. Сіз мұны күн сайын сұрай аласыз, бірақ бұл Кооператив төрағасының жұмысын қиындатады. Дегенмен, сізде мұндай құқық бар. Барлық жарнашылар кооператив істеріне аса мән бермейтіндіктен, жарнашылар жиналысында сіз тағы бір орган, Кооператив төрағасы мен Кооператив басқармасының жұмысын бақылайтын тексеру комиссиясын құра аласыз.

 Бұл кооперативті басқарудың ең маңызды органдары.

Кез келген кооперативтегі ең маңызды тұлға – жарнашылар жиналысы. Егер жарнашылардың 2/3 бөлігі осы немесе басқа мәселеге дауыс берсе, әрине, басқа жарнашылар бұл шешімге бағынуға немесе кооператив құрамынан шығуға мәжбүр болады. ЖШС немесе АҚ-тан айырмашылығы – жарнашының кооперативте қандай үлесі бар екендігі маңызды емес, ол қашанда бір дауысқа ие болады. Әрине, бірден көп жарна сатып алатын жарнашы, өз жарнасын бірнеше дауысқа бөле алады, бұл да жиналыстың шешімімен қабылданады. Бірақ мынаны біліп жүріңіз, сіздің атыңызға бір жарна тіркелгеннен кейін сізге артықшылық ретінде берілетін үлеске немесе аталмыш кооперативтің мүмкіндігіне қарамастан, дауыс беру кезінде дауыс қашанда бір дауысқа тең болады. Кооперативтің ерекшелігі осында, барлық шешімдер демократиялық түрде, ашық және тең жағдайда қабылданады. Кооперативтерде миноритарийлер жоқ.

© 2025 "Қазақстан Республикасы Кооперативтерінің және экономикалық қауымдастықтарының басқа да нысандарының ұлттық қауымдастығы"

Tilda Publishing