25. ҚҰРЫЛЫС КООПЕРАТИВТЕРІ ҮШІН БІРЛЕСКЕН САТЫП АЛУ
Өткен жолы біз тұтынушылық кооперативтер дегеніміз не және олар сізге үйлеріңізді қалай тиімді салуға мүмкіндік беретінін зерттедік. Жалпы алғанда, бүкіл құрылыс саласының болашағы құрылыстың кооперативтік нысандарында. Өйткені құрылыс компаниялары ең аз тәуекелмен ғимарат салуға, құрылыс жобаларына қатысуға, құрылыс жобаларын іске қосуға және жылжымайтын мүлікті коммерциялық бағамен сатудан пайда табуға мүмкіндік алады.
Бұл ыңғайлы ғана емес, сонымен қатар қауіпсіз, тіпті, құрылыс компаниясының пайдасы азайып бара жатса да, олар пайдамен бірге тәуекелдерді де пропорционалды түрде төмендетеді. Осының арқасында біз әдетте, құрылыс компаниясының бір жобаны құрып жатқанын, кредит желісінде проблемалары болғандықтан бес-алты жобаны көтере алмай жатқанын көреміз. Ешқандай банк, ешқандай инвестор бірден көп тәуекелді қабылдамайды. Тұтыну кооперативінде бұл тәуекелдер өтеледі.
Тағы бір маңызды мәселе – құрылыс компаниялары үшін құрылыс материалдарының құнын төмендету. Бұған құрылыс материалдарын бірлесіп сатып алу үшін құрылыс компанияларының тұтыну кооперативін құру арқылы қол жеткізуге болады.
Бұл қалай жұмыс істейді? Бірнеше құрылыс компаниялары – бұл ондаған, жүздеген болуы мүмкін, максималды санына шектеу жоқ, тек минималды мөлшерге шектеулер бар, олар кем дегенде екі компания болуы керек. Олар тұтыну кооперативін құрып, әр компания өзіне жеке-жеке емес, бірге сатып ала алады. Сонда құрылыс материалдарын жеткізушілердің алдында аз көлемді сатып алатын бір компания емес, үлкен көлемді бірден сатып алатын сатып алушыны көреді. Осының арқасында компания 20%, 30% көлемінде өте жақсы жеңілдіктер бере бастайды, бұл компанияның өз өндірісін кеңейтуге қаншалықты дайын екендігіне, осы нарықты иемденуге қаншалықты дайын екендігіне байланысты. Бірақ мұндай құрылыс компаниялары көп болса, шынымен жүздеген болса, онда өндірушілер үлкен көлемді сатып алуға дайын үлкен алпауыттарды көреді. Бір жағынан, құрылыс компаниялары құрылысқа қажет заттарды сатып алған жағдайда жеңілдік алады.
Мұнда тағы да мүмкіндік бар. Кооператив нысан ретінде осы кооперативке жарнашыларды тартуға мүмкіндік береді. Жарнашылар тек құрылыс компанияларын ғана, сонымен қатар уақытша бос ақшасы бар және мүшелік жарна ретінде өз ақшаларын салып, құрылыс компанияларына көмектесе алатын жеке немесе заңды тұлғалар болуы мүмкін. Егер компанияларда осы құрылыс материалдарын төмендетілген бағамен сатып алу үшін қазіргі уақытта ақша мен қаражаты болмаса, онда компаниялар кооперативтермен шарт жасау арқылы жұмыс істейді.
Жарнашы сол кооперативтің жарнашысы болып табылатын белгілі бір құрылыс компаниясына осы құрылыс кооперативіне ақша қаражатын салған сайын, олар құрылыс компаниясы құрылыс материалын сатып алуға ақша салғаны үшін ақшаны жарнашыға қалай қайтаратыны туралы келіссөздер жүргізіп, шарт қояды. Бұл өте ыңғайлы, өйткені бізде тәуекелі ең аз және үлкен кірісі бар инвестициялау нысанына ие болғысы келетін көптеген компаниялар бар.
Бізде құрылыс материалдарын сатып алуға ақшасы жоқ көптеген құрылыс компаниялары бар және олар банктерден қымбат кредит алғылары келмейді өйткені банктің кредиті қолжетімді, бірақ өте қымбат. Мұны бәрі біледі.
Мұнда бұл схема нақты құрылыс факторингі арқылы жұмыс істеуге мүмкіндік береді, өйткені компанияның құрылыс материалдарын сатып алу бойынша міндеттемелері жарнашыларға тиесілі болады. Олар осы нысаннан өтемақы ала алады немесе осы құрылыс компаниясы салып, сататын алаңдардан пайыз алады, не болмаса пәтерлердің немесе бизнес алаңдардың шаршы метрі жағынан ұтады. Бұл бәріне тиімді.
Ең бастысы, құрылыс материалдарын жеткізушілер де бұдан ұтады, өйткені өте үлкен көлемде бір келісімшарт алады. Бұл құрылыс компаниялары үшін де тиімді, өйткені олар құрылыс материалын ең төменгі бағамен алады, түптеп келгенде, пайдаланушылар да ұтады. Себебі құрылыс материалдарының құны төмен болса, тұрғын үйдің немесе бизнес алаңның шаршы метрінің құны да төмендейді. Егер құрылыс компаниясы мысалы, шаршы алаңдарды жеңілдікпен сатпаса, онда құрылыс компаниялары өзіндік құнды төмендету есебінен көп пайда табады, көп кіріс алады, олар анағұрлым тиімді, анағұрлым сапалы салынып жатқан нысандарды көбірек қамтамасыз ете алады. Құрылыс материалдарын жеткізушілер үшін, әсіресе қазақстандық өндірушілер үшін (мен оларды ерекше атап өткім келеді) оларға өз ақшаларын инвестициялаудың артықшылығы бар, өйткені осы келісімшарттардың негізінде олар өздері үшін осы көлемдерді кредиттейтін инвесторларды немесе банктерді тарта алады. Өйткені жоспарлы сатып алу кезінде құрылыс материалдарын өндірушілер өздерінің пайда табатынына сенімді бола алады. Осының есебінен біз қазақстандық өндірісті де қолдаймыз, бұл схемада бәрі ұтады.
Ең бастысы, бұл материалды білгеніңізді және қалай пайдалану керектігін білгеніңізді қалаймын. Өйткені біздің Қауымдастық ҚТК-мен Меморандумға қол қойды, оның шеңберінде біз тұрғын үй нарығындағы қолжетімділік құнын төмендету және тұрғын үй көлемінің ең жоғары құны мен өзіндік құнын төмендету үшін қолдан келгеннің бәрін жасаймыз. Бұл жағдайда ҚТК құрылыс материалдарын сатып алу үшін уақытша бос ақшаны тартатын жарнашы болады, содан кейін ҚТК өзі үшін төмен құны бойынша сатып алынған пәтерлер немесе бизнес, коммерциялық алаңдар түрінде өтем алады. ҚТК осы тұтыну кооперативіне қаржыландыруды жүргізетін институционалдық инвесторларды тартатын болады.
Осыған қатысыңыздар.
Бұл құрылыс компанияларын дамытудың жалғыз дұрыс тетігі.
Бұл ыңғайлы ғана емес, сонымен қатар қауіпсіз, тіпті, құрылыс компаниясының пайдасы азайып бара жатса да, олар пайдамен бірге тәуекелдерді де пропорционалды түрде төмендетеді. Осының арқасында біз әдетте, құрылыс компаниясының бір жобаны құрып жатқанын, кредит желісінде проблемалары болғандықтан бес-алты жобаны көтере алмай жатқанын көреміз. Ешқандай банк, ешқандай инвестор бірден көп тәуекелді қабылдамайды. Тұтыну кооперативінде бұл тәуекелдер өтеледі.
Тағы бір маңызды мәселе – құрылыс компаниялары үшін құрылыс материалдарының құнын төмендету. Бұған құрылыс материалдарын бірлесіп сатып алу үшін құрылыс компанияларының тұтыну кооперативін құру арқылы қол жеткізуге болады.
Бұл қалай жұмыс істейді? Бірнеше құрылыс компаниялары – бұл ондаған, жүздеген болуы мүмкін, максималды санына шектеу жоқ, тек минималды мөлшерге шектеулер бар, олар кем дегенде екі компания болуы керек. Олар тұтыну кооперативін құрып, әр компания өзіне жеке-жеке емес, бірге сатып ала алады. Сонда құрылыс материалдарын жеткізушілердің алдында аз көлемді сатып алатын бір компания емес, үлкен көлемді бірден сатып алатын сатып алушыны көреді. Осының арқасында компания 20%, 30% көлемінде өте жақсы жеңілдіктер бере бастайды, бұл компанияның өз өндірісін кеңейтуге қаншалықты дайын екендігіне, осы нарықты иемденуге қаншалықты дайын екендігіне байланысты. Бірақ мұндай құрылыс компаниялары көп болса, шынымен жүздеген болса, онда өндірушілер үлкен көлемді сатып алуға дайын үлкен алпауыттарды көреді. Бір жағынан, құрылыс компаниялары құрылысқа қажет заттарды сатып алған жағдайда жеңілдік алады.
Мұнда тағы да мүмкіндік бар. Кооператив нысан ретінде осы кооперативке жарнашыларды тартуға мүмкіндік береді. Жарнашылар тек құрылыс компанияларын ғана, сонымен қатар уақытша бос ақшасы бар және мүшелік жарна ретінде өз ақшаларын салып, құрылыс компанияларына көмектесе алатын жеке немесе заңды тұлғалар болуы мүмкін. Егер компанияларда осы құрылыс материалдарын төмендетілген бағамен сатып алу үшін қазіргі уақытта ақша мен қаражаты болмаса, онда компаниялар кооперативтермен шарт жасау арқылы жұмыс істейді.
Жарнашы сол кооперативтің жарнашысы болып табылатын белгілі бір құрылыс компаниясына осы құрылыс кооперативіне ақша қаражатын салған сайын, олар құрылыс компаниясы құрылыс материалын сатып алуға ақша салғаны үшін ақшаны жарнашыға қалай қайтаратыны туралы келіссөздер жүргізіп, шарт қояды. Бұл өте ыңғайлы, өйткені бізде тәуекелі ең аз және үлкен кірісі бар инвестициялау нысанына ие болғысы келетін көптеген компаниялар бар.
Бізде құрылыс материалдарын сатып алуға ақшасы жоқ көптеген құрылыс компаниялары бар және олар банктерден қымбат кредит алғылары келмейді өйткені банктің кредиті қолжетімді, бірақ өте қымбат. Мұны бәрі біледі.
Мұнда бұл схема нақты құрылыс факторингі арқылы жұмыс істеуге мүмкіндік береді, өйткені компанияның құрылыс материалдарын сатып алу бойынша міндеттемелері жарнашыларға тиесілі болады. Олар осы нысаннан өтемақы ала алады немесе осы құрылыс компаниясы салып, сататын алаңдардан пайыз алады, не болмаса пәтерлердің немесе бизнес алаңдардың шаршы метрі жағынан ұтады. Бұл бәріне тиімді.
Ең бастысы, құрылыс материалдарын жеткізушілер де бұдан ұтады, өйткені өте үлкен көлемде бір келісімшарт алады. Бұл құрылыс компаниялары үшін де тиімді, өйткені олар құрылыс материалын ең төменгі бағамен алады, түптеп келгенде, пайдаланушылар да ұтады. Себебі құрылыс материалдарының құны төмен болса, тұрғын үйдің немесе бизнес алаңның шаршы метрінің құны да төмендейді. Егер құрылыс компаниясы мысалы, шаршы алаңдарды жеңілдікпен сатпаса, онда құрылыс компаниялары өзіндік құнды төмендету есебінен көп пайда табады, көп кіріс алады, олар анағұрлым тиімді, анағұрлым сапалы салынып жатқан нысандарды көбірек қамтамасыз ете алады. Құрылыс материалдарын жеткізушілер үшін, әсіресе қазақстандық өндірушілер үшін (мен оларды ерекше атап өткім келеді) оларға өз ақшаларын инвестициялаудың артықшылығы бар, өйткені осы келісімшарттардың негізінде олар өздері үшін осы көлемдерді кредиттейтін инвесторларды немесе банктерді тарта алады. Өйткені жоспарлы сатып алу кезінде құрылыс материалдарын өндірушілер өздерінің пайда табатынына сенімді бола алады. Осының есебінен біз қазақстандық өндірісті де қолдаймыз, бұл схемада бәрі ұтады.
Ең бастысы, бұл материалды білгеніңізді және қалай пайдалану керектігін білгеніңізді қалаймын. Өйткені біздің Қауымдастық ҚТК-мен Меморандумға қол қойды, оның шеңберінде біз тұрғын үй нарығындағы қолжетімділік құнын төмендету және тұрғын үй көлемінің ең жоғары құны мен өзіндік құнын төмендету үшін қолдан келгеннің бәрін жасаймыз. Бұл жағдайда ҚТК құрылыс материалдарын сатып алу үшін уақытша бос ақшаны тартатын жарнашы болады, содан кейін ҚТК өзі үшін төмен құны бойынша сатып алынған пәтерлер немесе бизнес, коммерциялық алаңдар түрінде өтем алады. ҚТК осы тұтыну кооперативіне қаржыландыруды жүргізетін институционалдық инвесторларды тартатын болады.
Осыған қатысыңыздар.
Бұл құрылыс компанияларын дамытудың жалғыз дұрыс тетігі.
© 2025 "Қазақстан Республикасы Кооперативтерінің және экономикалық қауымдастықтарының басқа да нысандарының ұлттық қауымдастығы"
Tilda Publishing